Week van de handhaving: 6 tot 10 oktober 2025

Wat is het verschil tussen zwerfvuil en sluikstorten?

Zwerfvuil: losse kleine items (peuken, blikjes, verpakkingen, papier, …) die op straat of in de natuur terechtkomen omdat ze niet correct weggegooid werden.

Sluikstorten: intentioneel (vaak grover) afval dat op plaatsen wordt achtergelaten waar het niet is toegestaan — denk aan meubels, grofvuil, banden of zakken met restafval. Sluikstorters vermijden vaak de officiële ophaling of container en dumpen afval op ongepaste plaatsen.

Waarom is dit een probleem?

• Milieu en biodiversiteit: plastic en chemische resten vervuilen bodem en water, bedreigen dieren en beschadigen natuurgebieden.
• Veiligheid en gezondheid: glas, scherpe voorwerpen of gevaarlijke stoffen vormen risico’s voor voorbijgangers, kinderen en medewerkers die opruimen.
• Kosten voor de gemeenschap: lokale besturen en intercommunales dragen de kosten voor opruimen en verwerking — geld dat anders naar dienstverlening kan gaan.
• Negatief effect op leefbaarheid en toerisme: een vervuilde straat of park schaadt het woon- en investeringsklimaat.

Wat zeggen de cijfers? (België / Vlaanderen)

• Uit de zwerfvuilmonitoring in Vlaanderen blijkt dat in 2023 gezamenlijk 6.621,53 ton zwerfvuil werd ingezameld door terreinbeheerders (voornamelijk gemeenten en steden).
• Handhaving van zwerfvuil en sluikstorten groeit: in 2023 werden in Vlaanderen 19.861 GAS-boetes uitgedeeld voor deze problematiek (meer dan in voorgaande jaren). Meer dan twee derde van de gemeenten maakt voor handhaving ook gebruik van bijvoorbeeld camera’s.
• Op nationaal niveau steeg de gemiddelde productie van huishoudelijk afval per persoon licht van 683 kg (2022) naar 694 kg (2023), wat aantoont dat afvalstromen blijven fluctueren en dat preventie belangrijk blijft.
• Opmerking: cijfers verschillen per bron en per gehanteerde meetmethode (bijvoorbeeld oude vs. nieuwe nulmetingen). De OVAM-monitoring (2023) is op dit moment een van de meest actuele en uitgebreide overzichten voor Vlaanderen.

Wat werkt om het probleem te verminderen?

• Voorkomen door ontwerp en verantwoordelijkheid: producenten en winkels kunnen verpakkingen en wegwerpproducten verduurzamen of herontwerpen zodat ze minder vaak als zwerfvuil terugkomen.
• Gerichte handhaving: cameratoezicht, GAS-boetes of andere sancties op hotspots verminderen recidive wanneer handhaving effectief en zichtbaar is.
• Collectieve opruimacties & vrijwilligers: inwoners, verenigingen en scholen kunnen met opruimacties snel zichtbare winst boeken — en het creëert betrokkenheid.
• Slim melden en monitoring: apps en meldpunten helpen om hotspots snel op te volgen en om vrijwillige inzet te coördineren. In Vlaanderen ondersteunt het initiatief Mooimakers de aanpak en is er de app “Mijn Mooie Straat” waarmee vrijwilligers opruimsessies kunnen registreren en sluikstorten kunnen worden gemeld aan het lokaal bestuur.

Praktische tips voor inwoners

• Gebruik afval- en recyclagepunten correct en volg het lokale afvalreglement.
• Neem een klein zakje mee tijdens wandelingen en ruim je eigen afval op (en dat van je huisdier).
• Meld grote vuilstortingen of gevaarlijk afval via het meldformulier sluikstort@incovo.be of sluikstort@interza.be.
• Neem deel aan of organiseer een lokale opruimactie en registreer die via lokale kanalen of via Mooimakers

Wat doet jouw intercommunale (en hoe kun jij helpen)?

Als intercommunale zetten we in op preventie, voorlichting, georganiseerde ophaalrondes en samenwerking met lokale besturen voor handhaving. We werken ook samen met regionale initiatieven zoals Mooimakers om vrijwilligers te ondersteunen en meldingen efficiënt te verwerken. Wil je meewerken? Meld je aan voor een opruimactie, gebruik de Mijn Mooie Straat-app of contacteer je gemeente/intercommunale om te melden waar vuilnis ligt of om materiaal (handschoenen, grijpers, zakken) te vragen.